გორელოვკა - უკანასკნელი დუხობორების გულისტიკვილი

მანონ ბოკუჩავა, სამცხე-ჯავახეთი
humanrights.ge

ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის სოფელ გორელოვკაში ქართული რეალობისთვის უჩვეულო სანახაობაა - ერთსართული თეთრკედლიანი სახლები, ლურჯი და ზოგან მწვანე ფერის ფანჯრებით, ელექტრობოძებზე გაკეთებულ ყარყატის ბუდეებს შეყურებს.

ეს დუხობორების სახლებია. სოფელში, სადაც გასული საუკუნის ოთხმოციან წლებში 2000-ზე მეტი დუხობორის კოლექტიურ დასახლებას წარმოადგენდა, ახლა მხოლოდ 40-მდე დუხობორის ოჯახი ცხოვრობს.

რუსეთიდან მეფის მიერ განდევნილი დუხობორები ჯავახეთში 1841 წელს ჩამოვიდნენ. მათ უარი თქვეს სამხედრო სამსახურზე და ახალი რელიგიუორი მიმდინარეობის შესაბამისად, სრულიად სხვა სახის მშვიდობიანი ცხოვრების წესი მიიღეს. უფრო კონკრეტულად, მათთვის არ არსებობს სასულიერო პირების მიერ დაწერილი წესები და შეზღუდვები. დუხობორები ამბობენ, რომ ღმერთი არა ეკლესიაში, არამედ თითოეული ადამიანის გულშია. ისინი არ ცნობენ ხატებს და არა აქვთ სალოცავი, მაგრამ საკვირაო ლოცვებს გორელოვკაში მოქმედ დუხობორთა მუზეუმში აღავლენენ.


„ჩვენ მუზეიმს ვწირავთ მცირე თანხას. ამ თანხით ახლა მცირე რემონტს ვაკეთებთ“, - გვიხსნიან დუხობორი ქალბატონები და მუზეუმის გალავნის ღებვას აგრძელებენ.

დუხობორების წინაპრების სახლების დიდ ნაწილში ამჟამად აჭარელი ეკომიგრანტები ცხოვრობენ. დუხობორთა პირველი სახლები ახლა ბოსლებადაა ქცეული. პირველი სახლები აქ ეწოდებათ იმ საუკუნოვან ერთსართულიან შენობებს, რომელიც დუხაბორებმა ჩამსვლისთანავე აიშენეს. ასეთი სახლების თავზე სახურავთან ერთად მიწაა დაყრილი. სახურავზე ამოსული ბალახი უკვე გაყვითლებულია, მაგრამ პირუტყვს მაინც იზიდავს. სახლის თავზე ცხენები და ძროხები ადიან. დუხობორები გვიხსნიან, რომ ასეთი სახლები ტბის მიწით არის გადახურული, რადგან სწორედ ასეთ მცენარეეებით მდიდარ მიწას შეუძლია სითბოს შენარჩუნება.

ადგილობრივი დუხoბორები თავიანთ პრობლემებზე არ საუბრობენ. გორელოვკაში ჩახალებული აჭარელი ეკომიგრანტები კი მათ ნაცვლად გვიხსნიან, რომ საზოგადოების ეს ნაწილი ადგილობრივი ხელისუფლებისგან შევიწროებულია. მათი თქმით, სწოrედ ამის გამო ტოვებენ დუხობორები გორელოვკას.

„აქ ჩვენ ნორმალურად ვხოვრობთ. ვმუშაობთ, ვუმკვლავდებით მკაცრ კლიმატს და ერთმანეთს მხარში ვუდგავართ“, - მოკლე პასუხით შემოიფარგლება დუხობორი, ალექსანდრე კალმაკოვი. სოფლის კოლორიტი ნიკალაი სუხოროკოვი კი თავის სახლს და ბაღს გვაჩვენებს. მას მრავალი სახეობის მცენარე აქვს და გვისახელებს, რომელი რა დაავადების საწინაღმდეგოდ გამოიყენება.

ნიკალაის სოფელში დუხობორების თქმულებას უკავშირებენ. ამ თქმულების თანახმად, განკითხვის დღემდე სოფელში დაბრუნდება ის პირველი დუხობორი, ვინც პირველმა დატოვა სოფელი. ასეთი კი მათი აზრით ნიკალაია. მან რამდენიმე წლის წინ პირველმა დატოვა საქართველო, მაგრამ წლების წინ წასულ დუხობორთაგან, ახლა პირველი ჩამოვიდა საცხოვრებლად გორელოვკაში.

„ყველაფერი კარგად იქნება. ასე უნდა იფიქროთ და ეს როგორც ერთგვარი პროგრამა, ისე ექნება თქვენს მომავალს და ასეც მოხდება“, - გვირჩევს ნიკალაი.

დუხობორების სახლები მათი ხელნაკეთი ნივთებითაა მორთული. ამოქარგული ტილოები, საკუთარი ხელით შეკერელი ტრადიციული სამოსი - აქ ყველა დუხობორს აქვს. ამბობენ, რომ ასეთ სამოსს მხოლოდ დღესასწაულებზე და საკვირაო ლოცვის დროს იცვამენ. დუხობორების მუზეუმი ფერადი შენობაა, რომლის კარსა და ფანჯრებზე ყვავილებია დახატული. მუზეუმის გარშემო არყის ხეები ხარობს. შიგნით კი მოქარგული ტილოები და ბალიშებია. ასეთივე სალოცავი ადგილი ვნახეთ ჩვენ დუხობორ ნიკალაისთანაც.

გორელოვკაში, ძირითადად, ასაკოვანი დუხობორები ცხოვრობენ. სოფელში სულ რამდენიმე ოჯახია, სადაც დუხობორების ახალი თაობა იზრდება. მათ არ იციან ქართული ენა და დიდი ნაწილი პირად საუბარში ამბობს, რომ რუსეთში გეგმავს წასვლას. მიზეზი კი ისაა, რომ შევიწროებული არიან და მათ სახლებში ახლა სხვების შესახლება ხდება.

„მოგეხსენებათ, რა პრობლემებიც გვაქვს აქ ჩამოსახლებულ აჭარლებს, მაგრამ ყურადღება და დახმარება სჭირდებათ აქაურ დუხობორებსაც. რამდენიმე დღის წინ დამიკავშირდა ჩემი დუხობორი მეზობელი. ის ახლა ორი კვირით არის წასული რუსეთში და ირკვევა, რომ მის კუთვნილ მიწას და სახლს ასხვისებენ. მე მაქვს ამონაწერი ამ მიწის ნაკვეთისა, რომელიც ნამდვილად ეკუთვნის დუხობორ, მიხეილ მიროშნიკოვს, მაგრამ ამ მიწის გასხვისება მაინც ხდება. არ ვიცით, ვის მივმართოთ“, - ამბობს აჭარელი ეკომიგრანტი, თემურ ბერიძე.

დუხობორები თავიანთ გულისტკივილზე მხოლოდ პირად საუბარში გვიყვებიან. ამბობენ, რომ საქართველო მათი სამშობლოა და საუკუნეებს წინ მათი წინაპრები სწორედ ამ ქვეყნის დახმარებით გადარჩნენ. ახლა კი წყდებათ გული, რომ გორელოვკა დუხობორების ნასახლარად იქცა. ამბობენ, რომ ოდესღაც სოფელი, რომელიც თავისი ლამაზი სახლებით, სუფთა ქუჩებით და სიკოხტავით აოცებდა ყველას, ახლა პირუტყვით დაბინძურებული ქუჩებით და სახლების წინ გაკეთებული ბოსლებით ხვდება სტუმრებს. იხსენებენ ძველ დროს და ამბობენ, რომ თავადაც როგორც ახლა, ისე წლების წინ, გორელოვკაში მეცხოველეობას მისდევდნენ და საქონლის ფუნით თბებოდნენ, მაგრამ სისუფთავეს და სოფლის სილამაზეს ყველა უფრთხილდებოდა.

Gorelovka – Sorrow of the Last of Doukhobors 
20.11.2012

Manon Bokuchava, Samtskhe-Javakheti
humanrights.ge

Gorelovka village in Ninotsminda district is weird for Georgian reality – one-floor white houses with blue and green windows looking at stork-nests on electricity-poles.

These are Doukhobors’ houses. In the 1980s, more than 2 000 families of Doukhobors lived in the village but their number is just 40 now.

Doukhobors, evicted by Tsarist Russia, resettled in Javakheti, Georgia in 1841. They refused to take military service in Tsarist Russia and according to their new religion they chose completely peaceful life. More precisely, they do not obey dogmas and rules adopted by clergymen. Doukhobors state that God is not in the church; it is in the heart of every person. They do not warship icons and do not have chapels; but on Sundays they prey in the Doukhobors’ museum located in Gorelvoka.

“We donate money to the museum. With this money we are renovating the building now,” Doukhobor women clarified and continued painting of the museum gate.

Eco-migrants from Adjara live in many houses of Doukhobors’ predecessors. First houses of Doukhobors now are used as cattle-sheds. First houses are those who were built a century ago, which Doukhobors built soon after arrival. The roofs of those houses are sandy; grasses grown on the roofs are already yellow but cows still climb roofs to eat grass. Horses and cows step there. Doukhobors explain that old houses are covered with lake sand because the sand full of sea-plants keeps warm in houses.

Locals do not complain about their problems. Instead, eco-migrants from Gorelovka explain that this part of society is restricted by local authority. They said the reason of Doukhobors’ migration is this oppression.

“Here we live normally. We work, cope with hard climate and we support each other,” Doukhobor Aleksandre Kalmakov shortly answered. Village tint Nikolai Sukhorkov showed us his house and garden. He has many plants and explains which of them treat different diseases.

Villagers tell a legend about Nikolai. Before Doom Day, first Doukhobor will return to the village who first left the village. They believe this person is Nikalai. He was first to leave Georgia several years ago but then he first returned back to Gorelovka.

“Everything will be all right. You should think so and it will be kind of a program for your future life and it will come true,” Nialai suggested.

Doukhobors’ houses are decorated with their handmade things. Each Doukhobor has -Embroidered towels, handmade traditional cloths. People wear traditional cloths only on holidays and on Sunday prayers. Doukhobors’ museum is a colorful building; flowers are painted on its door and windows. Birches are growing in the yard. There are embroidered towels and pillows inside the building. We saw similar chapel in Nikalai’s house.

Mostly old people live in Gorelovka. Young generation is growing up only in several families. They do not speak Georgian and most of them say that they intend to go to Russia. The reason is that they are restricted and other people are settled in their houses.

“You know problems of Adjarian eco-migrants here but local Doukhobors also need attention. Several days ago, my Doukhobor neighbor called me; he went to Russia for two weeks but his house and plot are about to assign to different people. I have a document from the civil registry which proves that the estate really belongs to Doukhobor Mikheil Miroshnikov but the process still goes on. We do not know whom to apply for help,” eco-migrant from Adjara Temur Beridze said.

They say Georgia is their homeland and centuries ago their predecessors survived in this country. Now, they are sorry that Gorelovka became an abandoned village of Doukhobors. People say, once this village surprised everybody with its beautiful houses, clean streets and beauty; now guests only see dirty streets and cattle-sheds in front of houses. They recall past time and say they have always had cattle in the village; warmed their houses with cattle excrements but they always kept environment clean and everybody cared for the beauty of their village.